اطلاعات اولیه خرما

بیش از۳۰۰۰ هزار نوع خرما در سراسر دنیا وجود دارد. قدمت کشت و پرورش خرما به بیشتر از ۷ هزار سال پیش برمیگردد و یکی از قدیمی ترین گیاهانی است که توسط انسان ها کشت شده است.

برخی از معروف ترین خرماها در جهان و ایران به ترتیب زیر است :

خرمای عجوه (AJWA): خرمای نرم و خشک است و بسیار شیرین و در شهر مدینه عربستان کشت می شود.
خرمای امبرا (AMBERA) : در مدینه عربستان کشت می شود. اندازه بزرگی دارد و بسیار پرطرفدار است در عربستان.
خرمای برهی (BARAHI) : رنگ زرد و بافتی نرم دارد. اصالتا ریشه در کشور عراق دارد.
خرمای دیری (DAYRI): طعم شیرین و بافتی نرم دارد و اندازه متوسط تا بزرگ دارد.و رنگ آن قهوه ای تیره یا سیاه است.
خرمای دگلت نور (DEGLET NOOR) : خرمای نیمه خشک با طعمی شیرین است و به عنوان مزه واقعی خرما در دنیا شناخته می شود. بافت آن ترد است و در کشورهای عربی بسیار محبوبیت دارد.
خرمای حلاوی (HALAWY) : بافت نرم و لطیف دارد و بسیار شیرین است رنگ آن قهوه ای است و اندازه کوچک تا متوسط دارد.
خرمای حیانی (HAYANI) : این خرما در مصر کشت می شود.
خرمای زاهدی (ZAHIDI) : از انواع نیمه خشک و طعمی شیرین دارد. رنگ آن قهوه ای روشن است و به شکل بیضی است.
خرمای پیارم : از گرانترین خرمای ایران است . از انواع نیمه خشک و دیررس است. و بیشتر در هرمزگان کشت می شود.
خرمای گنتار : این نوع خرما به نام های قنطار یا قنری هم شناخته می شود. بافتی نیمه خشک دارد و رنگ آن قهوه است.
خرمای مضافتی : یکی از خوشمزه ترین خرماها در جهان محسوب میشود و رنگ آن سیاه است.
خرمای استعمران : در ایران کشت می شود و از نوع نیمه خشک است. قند بالایی دارد.
خرمای کبکاب : این نوع خرما بیشتر در بهبهان کشت می شود و شیره ی زیادی دارد. پوست آن نسبت به بقیه خرماها ضخیم تر است.
خرمای ربی : از معروف ترین خرماها در استان سیستان بلوچستان است. رنگ آن قرمز متمایل به سیاه است. ماندگاری بالایی دارد چون رطوبت کمی دارد و ظاهر آن چروک و کشیده است.
خرمای خاصویی : یکی از مرغوب ترین خرماها است و ماندگاری بالایی دارد. اندازه آن کوچک است و شبیه به بامیه است و بیشتر در خوزستان کشت می شود.

۶ استان مهم در زمینه صادرات خرما :

استان بوشهر : خرمای کبکاب و زاهدی
استان کرمان : خرمای مضافتی و کلوته
استان هرمزگان : خرمای پیارم و خاصویی
استان فارس : خرمای زاهدی و شاهانی
استان سیستان و بلوچستان : خرمای ربی و مضافتی
استان خوزستان : خرمای سایر یا استعمران

انواع خرما از لحاظ رطوبت :

رطب
خرمای شیره دار
خرمای نیمه خشک
خرمای خشک

خرمای پیارم :

خرما را در دنیا به عنوان طلای سیاه می شناسند. حتی در برخی ادیان خرما مقدس شمرده می شود. بهترین نوع خرما در طب سنتی ، پیارم است. این نوع خرما، دیررس است و نیمه خشک محسوب می شود. خواص بسیار بالایی دارد آن را تبدیل به یک خرمای با ارزش، قیمتی و صادراتی کرده است. خرمای پیارم در مناطق گرمسیری ایران رشد می کند و بخش زیادی از تولید خرمای پیارم در شهرستان حاجی آباد استان هرمزگان کشت می شود. به دلیل آب و هوای مطلوب این منطقه ، بهترین نوع پیارم را در ایران دارد.

روستای برآفتاب ، سیستان و بلوچستان ، دهستان ، بوشهر و جهرم و خوزستان هم جزء بهترین تولیدکننده های پیارم هستند. خرمای پیارم نام های دیگری هم دارد مثلا خرمای مریمی یا شکلاتی. قیمت خرمای پیارم بسته به منطقه ای که کشت می شود متفاوت است. خرمای پیارم در منطقه حاجی آباد گران قیمت ، مرغوب و تیره رنگ است.

به دلیل تیره رنگ بودن آن را پیارم مشکی می نامند و طعم قوی تری دارد در صورتی که خرمای پیارم در مناطق دیگر پیارم طلایی نامیده می شود و طعم آن نسبت به پیارم مشکی ملایم تر است. پس خواص این نوع خرما بسته به منطقه متفاوت است. خرمای پیارم که رنگ تیره تری داشته باشد قیمت بالاتری دارد بهتر است بدانید اندازه خرما پیارم از 5/2 تا 5/5 سانتی متر و رنگ آن از قهوه ای کمرنگ تا پررنگ و مایل به مشکی است. پیارم بازار بسیار خوبی دارد و تاکنون توانسته است توجه بازر های جهانی را جلب کند.

خرمای پیارم پوست نازک دارد و رنگ قهوه ای تیره دارد و حالت گوشتی دارد و نکته جالب این است که قند موجود در آن از نوع فروکتوز است و از این رو ارزش غذایی بالایی دارد. برداشت این نوع خرما از اوایل شهریور ماه آغاز و تا اواخر آبان ادامه دارد.نام این خرما در منطقه خوزستان ، دیری گفته می شود.

انواع پیارم :

پیارم بدون هسته : این نوع خرما را به صورت دستی یا مکانیکی هسته اش را جدا می کنند. تفاوتی با سایر پیارم ها ندارد فقط قیمتش بالاتر است به دلیل کیفیت آن.
پیارم ارزان یا پستایی : این نوع خرما پایین ترین کیفیت را دارد. پوست ضخیم تر و رنگ تیره تر دارد حالت گوشتی ندارد ولی طعم آن شیرین است.
پیارم معمولی : این نوع پیارم متوسط است در واقع پوست نازک و رنگ آن هم متوسط است.
پیارم سکلت : از مدل های با کیفیت خرمای پیارم است. از نظر کیفیت و اندازه با خرمای سوپر سکلت برابری می کند اما پوست کمی ضخیم تر دارد.
پیارم سوپر سکلت : از بهترین نوع خرمای پیارم است. پوستی نازک و رنگی تیره دارد. گوشت پیارم سوپر سکلت نرم و لطیف و دارای طعمی شیرین است.

کاشت :

کاشت این نوع خرما به این صورت است که با کشت پاجوش تکثیر می شود. به علت خنک تر بودن مناطقی که خرمای پیارم در آن کاشته می شود برای باردهی و ثمردهی به زمان بیشتری دارد. بعد از ثمردهی در اواخر زمستان و اوایل بهار مانند سایر خرماها باید خوشه های درخت پیارم را گرده افشانی کنند.

مهمترین خواص خرمای پیارم :

نقش مهمی در درمان ناباروری
کنترل دیابت
درمان و تقویت سیستم عصبی
افزایش انرژی بدن
بهبود عملکرد دستگاه گوارش
کنترل و کاهش کلسترول

خرمای زاهدی :

شکل این میوه ، بیضی کشیده و انتهای آن کاملا باریک و نوک تیز است. میوه در مرحله خارک زرد رنگ ، در مرحله رطب قهوه ای روشن و در مرحله خرما قهوه ای متمایل به قرمز تا زرد کمرنگ می شود. خرمای زاهدی جزء خرمای خشک طبقه بندی می شود.

این نوع خرما در شهرستان قیر و کارزین ، فراشبند ، شهرستان جهرم ، دشتستان ، بخش خشت استان فارس ، شهرستان فیروز آباد ، شهرستان لار ، استان بوشهر ، اهواز و خرمشهر و نیز در عراق و آمریکا کاشته می شود. بیشترین تولیدات در شهرستان قیر و کارزین که بهترین نوع آن در منطقه ای به نام روستای علی آباد است.

خاصیت خرمای زاهدی :

برداشت آن از اواخر شهریور ماه شروع می شود و تا اوایل پاییز ادامه دارد. کیفیت آن بسته به محل برداشت و شرایط برداشت متفاوت است و نوع مرغوب آن به رنگ شکلاتی است. نگهداری خرما زاهدی یخچال نمی خواهد یا نیازی نیست . خرمای زاهدی دارای رطوبت پایین است و تا 3 سال ماندگاری دارد.

قند موجود در خرمای زاهدی از نوع فروکتوز است که نه تنها باعث قند خون نمی شود بلکه برای کاهش وزن هم مفید است.
این خرما کاتالوید دارد و جذب ویتامین ها و آنتی اکسیدان را آسان تر می کند.
طبع این خرما گرم است.
منگنزی که در این نوع خرما هست اعصاب را تسکین می دهد.
خرمای زاهدی دارای فیبر است.
دارای آهن بسیار است و برای کم خونی توصیه می شود.

نام دیگر خرمای زاهدی ، قصب است. خرمای قصب یا خرمای زاهدی که به عربی به آن زهدی گفته می شود.

خرمای خاصویی :

خرمای خاصویی ، یکی از مرغوب ترین خرماها در منطقه بوشهر می باشد ولی به اندازه سایر خرماها، فراوان نیست. خرمای خاصویی ، رنگ قهوه ای روشن و مایل به نارنجی دارد و تقریبا گرد و پوست آن چروک است.

انواع خرمای خاصویی :

در برداشت اولیه ، تمام سه مدل زیر یکی هستند و در واقع مخلوط هستند. از ویژگی های خرمای ریزه یا آجیلی ، این است که پوست به گوشت خرما چسبیده و رطوبت کمتر و بافت خاص دارد.

رطب خاصویی : این نوع خرمای خاصویی پر آب تر است و طعم شگفت انگیزی دارد.
خرمای خاصویی شیره دار : این نوع از خاصویی بسیار پرطرفدار است و دسترسی به آن آسانتر است.
خرمای خاصویی نیمه خشک (ریزه) : این نوع خرما کم رطوبت است نسبت به دو نوع دیگر و بدون شیره است. ریزه خاصویی به خرمای آجیلی هم معروف است. در کل می توان گفت که بالاترین کیفیت خرمای خاصویی را خرمای خاصویی ریزه یا آجیلی دارد.

خواص خرمای خاصویی :

تمام انواع خرما خاصویی دارای فواید زیادی برای بدن هستند. که به ترتیب عبارتند از :

کمک به سلامت دستگاه گوارش
جایگزین مناسب برای قند و شکر
تامین انرژی بدن
سلامت قلب و مغز
تقویت قوای جنسی
سرشار از آنت اکسیدان
تامین مواد معدنی

شرایط نگهداری خرمای خاصویی چگونه است ؟

رطب خاصویی حتما در فریزر باید نگهداری شود و به مدت یکسال قابل نگهداری است. و خرمای خاصویی شیره دار در حد امکان در یخچال نگهداری نشود. برای شیره دار شدن در 2 ماه ابتدایی باید در دمای نسبتاٌ گرم نگهداری شود. به همین دلیل دمای اتاق برای نگهداری آن مناسب است و تا یک سال قابل مصرف است.برای نگهداری خرمای خاصویی خشک یا ریزه یا آجیلی بهتر است در فریزر باشد و به اندازه مصرف چنذ هفته خارج شود و در یخچال نگهداری شود.

مناطقی که خرمای خاصویی کشت می شود بیشتر مناطق کوهپاییه ای و در دامنه کوه هاست. این خرما در شهر جم ، کنگان ، فراشبند ، فیروزآباد و قیر و کارزین بیشتر یافت می شود. ولی از قدیم یکی از قطب های اصلی تولید این خرما استان بوشهر شناخته شده است.

در طبقه بندی خرماها ، خرمای خاصویی جزء خرماهای مرطوب قرار می گیرد زیرا از ساختار درونی این خرما شیره بسیار زیادی بیرون می آید. مزه خاص این خرما باعث طرفداری زیاد بین مردم شده است زیرا طعم آن شباهتی به طعم پیارم دارد. این نوع خرما از نوع تر و سرشار از شیره است اگر به مدت 3 تا 4 ساعت در ظرفی قرار گیرد در شیره خود غوطه ور می شود. در شهر بوشهر به این خرما ، خرمای خاصه هم گفته می شود.